*
2015 Nobel Prize in Chemistry
**
Photolyases (EC 4.1.99.3) morötesi ışınıma maruz kalma
sonucu ortaya çıkan DNA hasarlarının onarımını gerçekleştiren enzimdir.
Bu enzim, timin dimerlerinin varlığını bahsi geçen türden
bir hasara işaret olarak değerlendirir.
Photolyases proteini yan grup olarak FADH bulundurmaktadır
ancak FADH iki koenziminden birisi olup, diğer yan grup ise görünür bölge ışınımının
mavi bandı ile aktive olan “bir tür solar panel veya foto alıcı gibi
düşünülebilir” Folate adı verilen moleküldür.
Folate’in mavi ışık ile teması elektron saçmasına yol açar
ve saçılan bu lektronlar FADH tarafından yakalanarak FADH- durumunu ortaya
çıkarır.
FADH- enzimin harekete geçmesi veya aktive olabilmesi için
gerekli bir dönüşümün gerçekleştiği anlamına gelmektedir.
Photolyases enziminin bir kaç tipi özellikle bakterilerde (E
coli) iyi bilinmektedir. İnsanlarda ise Photolyases
yerine ve aynı işi yapabilen özelliklere sahip cryptochrome enzimleri bulunur.
Cryptochrome yapı ve işlev olarak Photolyases gibidir ve farklı
olarak DNA tamir işini daha uzunca segmentleri keserek gerçekleştirmektedir.
Aziz hoca, insanlarda iki tipi bulunan Cryptochrome proteininin günlük
ritm ( circadian rhythm) veya biyolojik saat diyebileceğimiz olguyu ortaya
çıkaran etken protein (saat proteinlerden birisi) olduğunu belirlemiştir.
Bu keşif için 1996 yılında Türkiye’ye yaptığı ziyaret
yolculuğunu referans göstermektedir. Konu ile ilgili bilimsel yayın ise 1998
yılında yapılmıştır.
Özetle DNA’nın belirli bölgelerinden kesilerek yeni parçalar
ile takviye edilmesi biçiminde gerçekleştiği söylenebilecek onarım işlemlerinin
gece-gündüz ritmleri ile uyumlu olarak ortaya çıkışı mekanizma şemaları ile
birlikte ortaya konulmuş olmaktadır.
Sonuç: Yaşam doğal ritm dairesinde sürdürülebilir bir olgudur. Muhtemeldir ki kanseri hazırlayan koşullar ve örneğin uzun süreli uzay seyahatlerinde bu durum göz önünde bulundurulmak zorunda.
Sonuç: Yaşam doğal ritm dairesinde sürdürülebilir bir olgudur. Muhtemeldir ki kanseri hazırlayan koşullar ve örneğin uzun süreli uzay seyahatlerinde bu durum göz önünde bulundurulmak zorunda.
Hazırlayan: Yavuz Yılmaz
Yorumlar
Yorum Gönder