EDEBİYAT: Büyülü Gerçeklik
Büyülü gerçekçilik beş temel özelliği içerir:
Gerçeklik algısını genişleterek gerçek ile hayal arasındaki sınırları ortadan kaldırmak olarak özetlenebilecek bir akımdır.
Kuruluşu ve tanımlanması Latin Amerikalı yazar Gabriel Garcia Marquez’in eserleri üzerinden gerçekleşmiştir.
Hayal ürünü ve mitsel unsurların gerçekçilik algısı içerisinde yeniden işlenmesi veya “Magical realism” olarak da adlandırılmaktadır.
Alejo Carpentier’in tanımlaması ile büyülü gerçekçilik : "Gerçekliğin beklenmedik zenginliği ya da gerçeklik kategorilerinin çoğaltılmasıyla tekil olarak bireysel olarak sergilenen alışılagelmiş içgörünün beklenmedik bir şekilde değiştirilmesidir."
Sihirli gerçekçilik, Avrupa gerçekçiliği ile ilişkilendirdiğimiz unsurlar ile inanılmaz gerçeklik ile ilişkilendirdiğimiz unsurları bir araya getirerek kendi özel gücünü elde eder ve bu iki dünya arasında bir "yakınlık veya birleşmeye" yakalar.
- Doğal akıl yürütmenin tipik işleyişi ile açıklanamayan veya "indirgenemez" bir sihir.
- Normal, yaygın, gündelik olayları vurgulayan gerçekçi bir açıklama, daha sonra gözden geçirilir veya "yeniden gündeme getirilir". Aşırı veya güçlendirilmiş zihinsel süreçler veya ortam halleri bunu yapmak için sıklıkla kullanılır. (Bu yönü ile salt mit veya fanteziden ayırır.)
- Okuyucunun gerçekliğin iki görünümü arasında var olabilmesine neden olur.
- Bu iki vizyon ya da bölge (gerçek-hayal) neredeyse birleşir ya da kesişir.
- Zaman hem tarihsel hem de zamansızdır; Mekâna sık sık meydan okunur, kimlik bazen parçalanır.
- İş genellikle metafizik veya kendi kendine referanslıdır.
- Metin, metaforların gerçeklik olarak değerlendirildiği bir "sözlü büyü" kullanabilir.
- Fenomenolojik kurgular, ilk algılarımızı / anlayışlarımızı yerinden oynatmış gibi görünebilir.
- Tekrarlama ve aynanın tersine çevrilmesi uygulanır.
- Metamorfozlar gerçekleşir.
- Sihir genellikle kurulan düzene karşı kullanılır.
- "Metinlerin altında eski inanç sistemleri ve yerel bilgi merakı yatar." Bu merak, yerel inançlar için saygıya (eleştirel saygı) neden olur.
- Bireysel olanların dışına kalan ortak semboller ve mitler işe yaramaz.
- Biçim ve dilde kurgu görülebilir.
Büyülü gerçekçilik okurlarının ürettiği bazı okuma stratejileri:
-Sahneyi yeniden tanıma eğilimi gösterirler.
-Tamamı ile anlama hedefinden vaz geçilmiştir zira her okumada öğrenilebilecek farklı bilgiler ortaya çıkar.
-Magical realizmin okuyucuları "sınır atlamayı" öğrenirler çünkü kadercilik ile Avrupa realizmi arasında hareket etmelidirler (Rowland Wilson).
-Bazı biçimlerde sihirli gerçekçilik, Avrupalıların tabiatçılığı veya gerçekçilik düşüncelerine direnmeye çalışan sömürgecilik sonrası bir hareket olarak anlaşılabilir. Bazen, kültürlerin derin melezleşmesi ve okuma deneyimleri gerektirir.
Ömrümde yazı yazmaktan başka bir iş yapmadım, ama bende ne öykücülük eğitimi var, ne de yeteneği, dramatik yazı yazma kanallarından tümden habersizim; yine de bu işe kalkıştıysam, hayatta pek çok şey okumuş olmanın verdiği zihin açıklığına güvendiğim içindir. /Marquez
Hazırlayan
Yavuz Yılmaz
Yorumlar
Yorum Gönder