Pisces, Cyclostomata
**
(Cyclostomata-Marsupobranchii)
Ağızları yuvarlak olduğu için yuvarlak ağızlılar anlamına
Cyclostomata (eski Yunanca, cyklos = yuvarlak; stoma = ağız, delik) ve solungaç
yarıkları kese veya cep şeklinde olduğu için de Marsupobranchii (Latince
Marsupium = kese, cep; Latince, branchiae veya eski Yunanca, branchia =
solungaç) olarak adlandırılmıştır.
Günümüzde yaşayan omurgalıların en basit yapılı olanları
Yuvarlak ağızlılardır. Bu sınıfa ait olan hayvanların gerçek çeneleri yoktur.
Bu nedenle de Agnatha (Çenesizler) subfilumu içerisinde yer alırlar. Fosilleri
bulunmadığından evrimi kesin bir şekilde aydınlatılamamıştır. En yakın
akrabaları olan Ostracoderm örnekleri Silurien ve Devoniende yaşamışlardır.
Bunlar omurgalıların soy ağacındaki anadallardan birini oluşturmayıp ölü bir
çizgi üzerinde bulunmaktadırlar. Bu nedenle yüksek yapılı balıkların daha
önceki bir zamanda Ostracodermi’den meydana geldiği savunulmaktadır.
KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
1-Vücut uzun ve yuvarlak, kuyruk bölgesi yassı, tek (median)
yüzgeçler kıkırdak ışınlarla desteklenmiş, deri kaygan ve yumuşak, bol miktarda
bir hücreli mukoz bezi içerir. Pulları, çeneleri ve çift haldeki yüzgeçleri
yoktur.
2-Ağız vücudun ön ventral tarafında ve emici yapıdadır.
Etrafında tentaküller veya etli uzantılar bulunur, burun delikleri tek ve
mediandır.
3-Notokord, kafatası ve solungaç yayları (visseral yaylar)
kıkırdak yapıdadır. Notokord her zaman mevcuttur ve üst tarafında omurlardaki
neural yayları andıran yapılar (arcualia) vardır.
4-Kalpleri bir karıncık ve bir kulakçık olmak üzere iki
gözlüdür. Kanlarında lökosit (Akyuvar) ve çekirdekli, yuvarlak eritrositler
(alyuvarlar) bulunur.
5-Solungaç açıklıkları 1-16 çift kadar olup, solungaçlar
farinkste yer alan cep şeklindeki keseler içerisinde bulunurlar.
6-Ürogenital açıklığa birer kanal ile açılan iki böbrekleri
vardır.
7-Beyinleri farklılaşmıştır ve 8 - 10 çift beyin siniri
çıkar. Her bir işitme organında 1 - 2 tane yarım daire kanalı bulunur.
8-Vücut sıcaklığı değişker 'ar (Poikilothermous).
9-Üreme organları bir tane ve büyüktür. Kanalları yoktur.
Döllenme dış döllenme şeklindedir. Gelişmeleri bazılarında doğrudan doğruyadır
(Myxinoides) bazılarında ise uzun bir larva devresi vardır (Petromyzontes).
Yuvarlak ağızlıların omurgalı özellikleri, farklılaşmış bir
beyine sahip olmaları, çift haldeki sinir şeritleri, gözler ve iç kulağın
bulunması, segmentleşmeye başlamış bir notokordun varlığı, karakteristik
organların bulunuşu ve kanlarında hem alyuvar ve hem de akyuvarları ihtiva
etmeleridir. Yuvarlak ağızlıların diğer omurgalılardan başlıca farkları,
belirgin bir başlarının olmaması, çenelerininin ve çift haldeki üyelerinin,
kaburga ve tireme kanallarının bulunmaması, tek bir burun deliğine ve üreme
organına sahip olmaları, her bir kulakta bir veya iki tane yarım daire
kanalının bulunması, endostil ve velum’un varlığı, böbreklerin segmental
dizilişte olması (Myxine'de) özel yapılışta bir midenin ve yüzgeç ışını, diş
gibi dermal iskelet elemanlarının bulunmamasıdır. Petromyzontes ve Myxinoides
olmak üzere iki takımı vardır.
YAŞAMA ORTAMLARI
Petromyzontes takımına ait türler hem tatlı sularda ve hem
de tuzlu sularda yaşarlar. Bunların denizdeki yaşamları konusunda çok bilgi
yoktur. Yalnız yaşamları süresince bir kez olmak üzere tatlı sulara geçerler ve
ölürler. Myxinoides takımı örnekleri ise yalnız denizlerde yaşarlar ve bazan
400 - 500 m. derinliğe kadar inebilirler. Gerek Myxinoides ve gerekse
Petromyzontes türlerinden bazıları ergin evrelerinde balıklara yapışılırlar.
Onların karın boşluğuna girerek bütün organlarını yerler ve geriye sadece deri
ile kemik kısımlarını bırakırlar. Balıklara yapışma, ağızdaki huni benzeri
yapının emme özelliği ve dişlerin kullanılmasıyla sağlanır.
Yorumlar
Yorum Gönder