KAS SİSTEMİ (Systema Musculare)

GİRİŞ :

Kemikler ve eklemlerden oluşan iskelet sistemi pasif bir bütünlük arzeder. Bu pasif sistem, yaklaşık 600 iskelet kasından ibaret olan kas sistemi yardımı ile hareket edebilir. İskelet kasları, myocytus skeletalis olarak adlandırılan iskelet kası (Çizgili kas) hücrelerinin oluşturduğu çizgili kas dokusundan yapılıdır.

Bir kaldıraç sistemine benzetebileceğimiz hareket sisteminde, kemikler kal­dıraç kollarına, eklemler bu kolları bölen dayanağa, kaslar ise kuvvet koluna uygulanan kuvvete uyar. İskelet kasları, ancak eklemleri çaprazlayıp iki kemiğe tutunarak hareket oluşturabilir.

Her iskelet kası, makroskopik olarak kas gövdesi (Venter) ile bu gövdeyi kemiklere bağlayan kiriş (Tendo)'lerden oluşmuştur. Kirişler, .bağ dokusundan yapılmış olup, kasılma yeteneğine sahip değildir. Kirişlerden, az hare­ket edenin yapışma yeri kasın başlangıcı (Origo), hareketli olanın yapışma yeri kasın sonlanışı (İnsertio) olarak kabul edilir. Kas gövdesinin origoya yakın bölümüne baş (Caput),insertio'ya yakın bölümüne kuyruk (Cauda) denir. Kas gövdesi, en dışta epimisyum (Gr.epi=üst , mys=kas) olarak adlandırılan bağ dokusu kılıfı ile sarılmıştır. Herbir kas gövdesi, birbirlerinden perimisyum (Gr.peri=etrafında . mys=kas) ile ayrılmış kas lifi demetleri (Fasikulus) nden, fa- sikuluslar da paralel olarak seyreden ve birbirlerinden endomisyum (Gr.endo=iç- te.içinde , mys=kas) ile ayrılmış kas lifleri (Miyofibra.miyositus)'nden yapılmıştır.

Kaslar, kendilerine komşu kan damarlarından gelen muskuler dallarla beslenirler. Herbir kas bir veya daha çok sinir tarafından innerve edilir. Bu sinirler genellikle spinal sinirlerden (Baş-boyundaki birçok kas kranial sinirler tarafından innerve edi­lir) kaynak alan mikst sinirlerdir. Herbir motor sinir, girdiği kas kitlesi içinde birçok kas lifini innerve eder.Bu şekilde 1 motor nöron ile.innerve ettiği kas lifleri topluluğu motor ünite olarak adlandırılır. Bir iskelet kasının çalışmasındaki incelik,kas başına düşen motor ünite sayısına bağlıdır. Kaslar innervasyon özellikleri nedeniyle, dinlenme anında bile bir kasılma halindedirler; buna tonus diyoruz. Sinirden yoksun kaslarda bu tonus kaybolur ve zamanla atrofi gelişir.

Motor sinirin kasa girdiği yere motor nokta denir. Motor nokta, kasların elektrikle uyarımı ve EMG'de önem taşır.

İskelet kaslarının adlandırılması ve sınıflandırılması:

Vücudumuzda bulunan yaklaşık 600 kas, şekil, boyut, yerleşim özelliği, yapışma yerleri, fonksiyonları ve çalışma düzeni özellikleri dikkate alınarak adlandırılıp- sınıflandırılmıştır.

.Bazı kasların adlandırılması gövde şekline göre yapılmıştır. Kare şeklindeki kaslar quadrat kas (Örneğin. M.quadratus lumboıum), çember şeklindeki kaslar orbiküler kaslar (örneğin. M.orbicularis oris), silindirik kaslar teretik kaslar (örneğin.M.teres major) olarak adlandırılmıştır.

.Kaslar, sahip oldukları kas liflerinin düzenlenişine göre de dik seyirli (örneğin.M.rectus femoris), oblik seyirli (Örneğin,M.obliquus externus) ve hori­zontal seyirli (Örneğin.M.transversus abdominis) kaslar olarak adlandırılmıştır.

.Kaslar, yerleşim yerlerine göre yüzeye/ ve derin, içyan ve dışlan, ön ve arka grup,infra ve suprahyoid vb. şekilde gruplanmışlardır. Benzer şekilde m.supraspinatus ve m.infraspinatus spina scapulae'ye göre adlandırılmıştır.

.Bazı kaslar, yapışma yerlerine göre adlandırılmıştır. Örneğin, m.sternothyroideus, m.omohyoideus ve m.coracobrachialis'in adlandırılması bu şekilde yapıl­mıştır.

Fonksiyonlarına göre kaslar, fleksor, ekstesor, adduktor, abduktor ve rotator kaslar olarak 5 gruba ayrılmıştır. Örneğin, radiokarpal eklemde fleksiyon hareketi yaptıran bazı önkol ön grup kasları m.flexor carpi radialis.m.flexor carpi ulnaris vb. adlandırılmıştır.

.Çalışma düzeni yönünden de kaslar temel hareket ettirici (Prime mover),antagonist, fiksator ve sinerjist kaslar olarak gruplanırlar. Belli bir hareketin yapılmasında esas rolü üstlenen kaslara prime mover kaslar denir. Ömeğin, diz eklemi ekstensiyonunda m.quadriceps femoris prime mover olarak rol oynar. Prime mover kas/kasların hareketine zıt olarak çalışan kaslara antagonist kaslar denir. Temel hareket ettirici (Prime mover) kas/kasların güvenli bir şekilde çalışabilmesi için prime mover kasın başlangıcını sabitliyen kaslara fiksatör kaslar denir. Fiksatör kasların özel bir grubunu oluşturan sinerjist kaslar.prime mover kasın hareketi esnasında orta pozisyonda kalan eklemlerde istenmeyen hareketleri engelleyen kaslardır.

ÖZEL KAS BİLGİSİ.

Klasik sistematik anatomi öğretiminde vücut kasları, baş-boyun , gövde, üsttaraf ve alttaraf kasları olmak üzere dört ana başlık altında incelenir. Bu gruplama fonksiyonellikten ziyade topografik yerleşim esasına dayanır.

I.Mimik kaslar : Yüz, saçlı deri ve boyunda yer alan bu kaslar yüz ifa­desinin oluşumunu sağlarlar. Tamamı, yüz siniri (N.facialis) tarafından innerve edilen bu kaslar, bir uçları ile yüz ve kafa iskeletini yapan kemik ve kıkırdaklara, diğer uçları ile deriye tutunurlar. M imik kaslar, başta bulunan doğal deliklerin (Ağız.burun.kulak ve göz) etrafında yer aldıklarından, yüz ifadesinin verilmesi yanında bu deliklerin kapatılıp genişletilmesinde rol oynarlar.

Mimik kasları 5 grup halinde inceliyeceğiz.

a.Saçlı deri mimik kasları.

1.M.epicranius : Üç bölümü vardır.

.Venteı frontalis (anterior)        

Başlangıcı (B) :Galea aponeurotica

Sonlanışı (S) M.orbicularis oculi lifleri ve bölge derisi

Fonksiyonu(F): Kaşları yukarı kaldırır (Hayret ifadesi) Alında enine kıvrım yaratır.

.Venter occipitalis (posterior)   

B-Os occipitalc

S:Galea aponeuıotica

F:Saçlı deriyi arkaya çeker.

.Venter lateralis                     

B:Galea aponeurotica

S:Dış kulak çevresi

b.Göz etrafı mimik kasları :

2.M.orbicularis oculi: Gözün sifinkterik kasıdır. üç bölümü vardır.

.Pars palpebralis             

B:Lig.palpebrale mediale

S Lig.palp.laterale ile orbita ve göz kapağı kenarları

F:Göz kapaklarını kapatır.

.Pars orbitalis                   

B:İç yanda.orbita girişi ve lig.palpebrale mediale

S:Pars palpebralis ile deri ve derialtı dokusu.

F: Parlak ışık ve tozlara karşı göz kapaklarının kapatılmasını sağlar.

3.M.corrugator supercilii:          

B:Os frontale

S: Kaş derisi

F: Kaşları birbirlerine yaklaştırır (Kaş çatan kas)

c Burun etrafı mimik kasları:

4.M.nasalis : İki kastan ibarettir.

.Pars transversa    (M.compressor naris)                   

B:Keser dişler hizasında maxilla.

S:Burun sırtı

F:Burun deliklerini komprese eder.

.Pars alaris (M.dilator naris)                          

B.Dışyan kesici diş hizasında maxilla.

S: Burun kanadı kıkırdakları

F: Burun deliklerini genişletir.

5.M.procerus :                            

B:Os nasale ve m.nasalis'in aponeurozu.

S:Kaşlar arasındaki deri ve m.epicranius lifleri.

F: Kaşları aşağıya ve içe çeker.

d. Ağız etrafındaki mimik kasları :

6. M.orbicularis oris: Her iki dudakta yer almak üzere, ağız etrafını komple dolanan, kemiğe tutunması bulunmayan sirküler bir kastır.

Fonksiyonu : Ağızı kapatır, dudakları öne iter, konuşmada rol oynar.

7.  M.levator labii superioris:

B: Infraorbital deliğin hemen üstünde olarak maxilla'dan başlar.

S: Üst dudak derisinde sonlanır.

F:Üst dudağın dışyan bölümünü yukarı kaldırır.

8. M.zygomaticus major :

B:Os zygomaticum'tan başlar.

S:Ağız köşesi derisinde sonlanır.

F:Ağız köşesini yukarıya ve dışyana çeker.(Gülümseme mimiğinin oluşumunda rol oynar).

9. M.risorius : (L.risus= güldürücü, güldürücü kas)

B: M.masseter üzerindeki fasyadan başlar.

S: Ağız köşesi derisinde sonlanır.

F: Ağız köşesini dışyana çeker.

10. M.depressor labii inferioris:

B:Mandibula'dan başlar.

S: Oblik olarak yukarıya gidip alt dudak derisinde sonlanır.

F:Alt dudağın dışyan bölümünü aşağıya çeker.

11. M.buccinator: (L.buccinator=boru üfletici .üfürtücü kas)

B:Mandibula ve maxilla’nın alveolar çıkıntıları ile pterigomaxiller bağ doku bölmesi

S:M.orbicularis oris ile ağız köşesine ulaşan kaslara tutunur.

F:Yanakları dişlere doğru komprese ederek üfleme, çiğneme ve süt emme fonksiyonlarında rol oynar.

e. Boyundaki mimik kas ;

12. Platysma:

B:M.deltoideus ve m.pectoralis major üzerindeki fasya'dan başlar.

S:Mandibula,yüzün alt bölüm derisi,ağız köşesinde m.orbicularis oris'e tutunarak sonlanır.

F:Alt dudağın dışyan bölümünü aşağıya-arkaya çeker, boyun derisini gerer

II.  Çiğneme kasları :

Sağ-sol herbir tarafta dörder adet çiğneme kası bulunur. Embriyolojik olarak 1 .yutak kavsinden gelişen bu kaslar, trigeminal sinirin mandibular dalı tarafından innerve edilir. Çiğneme hareketlerini oluşturan çiğneme kasları (M.masseter, m.temporalis, m.pterygoideus lateralis. m.pterygoideus medialis) bir uçları ile mandibula'ya tutunur.

13.  M.masseter : Maxilla ve mandibula'nın dış tarafında yer alan kalın, dört köşeli bir kastır.

B:Os zygomaticum ve arcus zygomaticus'tan başlar.

S:Ramus mandibulae ve angulus mandibulae'nin dış yüzüne yapışarak sonlanır.

F:Mandibula'yı kaldırır {Ağızı kapatır) ve hafif protraksiyon yapar.

14. M.temporalis :Tabanı yukarda,tepesi aşağıda, trianguler şekilde, en güçlü çiğneme kasıdır.

B:Fossa temporalis'ten başlar.

S:Mandibula'nın koronoid çıkıntıtısında sonlanır.

F:Mandibula'yı kaldırır (Ağızı kapatır) ve retraksiyon yapar.

15. M.pterygoideus medialis: Ramus mandibulae'nin içyanında, derinde bulunur,

B:Pterigoid çıkıntı ve maxilla'dan başlar.

S:Ramııs mandibulae ve angulus mandibulae'nin iç yüzüne tutunarak sonlanır.

F:Mandibula'vı kaldırır.hafif protraksvon vapar.çiğneme hareketleri esnasında mandibulayı karşı tarafa çeker.

16. M.pterygoideus lateralis: Medial pterigoid kasın üst tarafında bulunan, kısa ve kalın bir kastır.

B:Sifenoid kemiğin pterigoid çıkıntısından başlar.

S: Mandibula'nın kondiloid çıkıntısı ve fibrokartilaginöz eklem diskine tutunarak sonlanır.

F:Mandibulayı deprese eder (Ağızı açar), protraksiyon yaratır. Mandibulayı sağa-sola çeker.

III. Gözü hareket ettiren kaslar.

Göz yuvarlağının hareketleri, hızlı yanıt veren 6 ekstraokuler çizgili kas ile sağlanır. Bu kaslar, göz yuvarlağının vertikal, horizontai ve sagittal eksenlerdeki hareketlerini gerçekleştirirler. Dört düz seyirli kas (Mm.recti) horizondal eksenin önünde, iki oblik kas ise horizontal eksenin arkasında olarak göz yuvarlağında sonlanır.

17. M.rectus superior:

B.Orbita'nın tepesindeki ortak tendinöz yapı olan anulus tendineus communis (Zinn halkası)'ten başlar.

S:Göz yuvarlağının üst-merkezi bölümüne (Sklerokomeal birleşeğin arkasına) tutunur.

F:Gözü yukarıya döndürür.Ayrıca adduksiyon ve içe rotasyon'da yaptırır.

18. M.rectus inferior:

B:Zinn halkası ndan başlar.

S:Göz yuvarlağının alt-merkezi bölümüne tutunur.

F:Gözü aşağıya döndürür, adduksiyon ve dışa rotasyon yaptırır.

19. M.rectus lateralis :

B: Zinn halkasından başlar.

S: Göz yuvarlağının dışyan bölümünde, sklerokorneal birleşeğin hemen arkasına tutunur.

F: Gözü dışyana döndürür.

20. M.rectus medialis:

B: Zinn halkasından başlar.

S: Göz yuvarlağının içyan tarafında sklerokorneal birleşeğin hemen arkasına tutunur.

F: Gözü içyana döndürür.

21. M.obliquus superior:

B: Sifenoid kemik ve Zinn halkasının üst-iç bölümünden başlar.

S:Trochlea'dan geçen tendon,m.rectus superior'un altında olarak sklera'nın posterosuperiorunda sonlanır.

F:Depressiyon.abduksiyon ve içe rotasyon yaratır.

22. M.obliquus inferior:

B: Lakrimal kemikten başlar.

S: Rektus lateralis'in altında olarak sklera'nın posterosuperiorun­da sonlanır.

F: Elevasyon.abduksiyon ve dışa rotasyon hareketi yaratır.

IV. Hiyoid kemiği hareket ettiren kaslar

Ağız, yutak ve boyun ile ilgili birçok kas hiyoid kemiğe tutunur. Bu kaslar, hiyoid kemiğe göre suprahiyoid ve infrahiyoid kaslar olarak adlandırılırlar. Supra- hiyoid kaslar, kelimelerle konuşmada büyük rol oynadığı için modern insanın evrim aşamalarında sürekli değişimlere uğramıştır.

a.Suprahyoid kaslar :

23. M.digastricus : İki karınlı bir kastır.

.Venter anterion: Simfizis menti'ye yakın olarak fossa digastrica'dan başlar.

. Venter posterior: Proc.mastoideus'tan başlar.

S:İki karını bağlayan orta tendon hiyoid cismine tutunur.

F:Arka karın hiyoid kemiği yukarı kaldırır. Ön karın mandibulayı aşağıya çeker (Depresyon).

24. M.stylohyoideus:

B:Temporal kemiğin stiloid çıkıntısından başlar.

S:Fiiyoid cismine tutunarak sonlanır.

F:Hiyoid kemiği yukarıya ve arkaya çeker.

25. M.mylohyoideus:

B: Mandibula cisminin iç yüzündeki aynı addaki çizgisel çıkıntıdan başlar.

S: Hiyoid kemik ve ağız tabanındaki raphe mylohyoidea'da sonlanır.

F: Konuşma ve yutma esnasmda, hiyoid kemik, ağız tabanı ve dili yukarı kaldırır (Elevasyon).

26. M.geniohyoideus:

B:Simfizis menti'ye yakın olarak spina mentalis'ten başlar.

S:Hiyoid cisminde sonlanır.

F:Hiyoid kemiği yukarı ve öne çeker.

b.infrahyoid (Strap) kaslar :

27. M.sternohyoidcus:

B: Manubrium sterni'den başlar.

S:Hiyoid kemik cisminde sonlanır.

F:Hiyoid kemiği aşağıya çeker (Depresyon).

28. M.sternothyroideus:

B: Manubrium sterni'den başlar.

S:Tiroid kıkırdakta sonlanır.

F :Tiroid kıkırdak ve hiyoid kemiği deprese eder.

29. M.thyrohyoideus    :

B:Gırtlağın tiroid kıkırdağından başlar.

S:Hiyoid kemiğin büyük boynuzunda sonlanır.

F:Hiyoid kemiği deprese eder.tiroid kıkırdağı yukarı kaldırır.

30. M.omohyoidcus       : İki karınlı bir kastır.

. Venter superior: Orta tendorı'dan başlar.Hiyoid kemiğe tutunarak sonlanır.

. Venter inferior :Scapula'nın üst kenarından başlar, Orta tendonda sonlanır.

F: Hiyoid kemiği aşağıya çeker.

V. Dili hareket ettiren kaslar :

Ağız içindeki besinin hareketi ile normal konuşma prosesi için dil kasları büyük öneme sahiptir. Bu fonksiyonlarda, intrinsik ve ekstrinsik dil kasları rol oynarlar. İntrinsik dil kasları (Asıl dil kasları) bağ dokusu içine gömülmüş, dilde sınırlı kalan kaslardır. Longitudinal, transversal ve vertikal seyirli olan ve dilin şeklini değiştiren bu kaslar, dil bölmesi (Septum linguae) ile sağ sol iki yarıma ayrılırlar. Ekstrinsik dil kasları, hiyoid kemik.mandibula ve kafa tabanından dile uzanan kaslar olup kasıldıklarında dilin konumunu değiştirirler.

.Ekstrinsik dil kasları :

31. M.genioglossus: Dilin en büyük kası olup "güvenlik kası "olarak ta adlandırılır.

B: Orta hatta yakın olarak mandibula'nm ön bölümünden başlar.

S: Dil ve hyoid kemikte sonlanır.

F: Dili öne çeker ve aşağıya bastırır.

32.M.styloglossus:

B: Temporal kemiğin stiloid çıkıntısından başlar.

S: Dil kenarında sonlanır.

F: Dili arkaya ve yukarıya çeker.

33 .M.hyoglossus:

B: Hiyoid kemiğin büyük boynuzundan başlar.

S: Dil kenarında sonlanır.

F: Dili aşağıya ve arkaya çeker.

34. M.palatoglossus :

B: Yumuşak damak ve aponeurosis palatina'dan başlar.

S: Dil sırtı yanlarında sonlanır.

F. Dilin arka bölümünü yukarı kaldırır.

VI: Omurgayı hareket ettiren kaslar :

Omurgayı hareket ettiren intrinsik kaslar.proc.spinosus'ların iki yanında lon­gitudinal olarak uzanan oluklarda yerleşmiş, asıl sırt kasları niteliğindeki kaslar olup otokton sırt kasları olarak adlandırılırlar. Genellikle yüzeyel ve derin iki konumda yerleşmiş olan bu kasların yüzeyel grubu m. erector spinae (veya sakrospinal -transvesokostal kaslar), derin grubu ise transversospinal kaslar olarak bilinirler. Otokton sırt kasları, baş ve omurgaya ekstansiyon, laterofleksiyon ve rotasyon hareketi yaptırır. Omurganın postürü, otokton sırt kasları tarafından düzenlenir. Yaygın inanışın aksine bu kaslar sürekli aktif durumda değildir. Normâl dik duruşta oldukça relakse, arkaya bükülme (Ektansiyon) halinde ise tümüyle relakse haldedirler. Bunun aksine öne bükülme (Fleksiyon) esnasında otokton kaslar oldukça aktiftirler.

35. M.erector    spinae :Otokton sırt kaslarının yüzeyel grubunu oluşturan m.erector spinae (Sakrospinal kaslar) üç longitudinal kolon şeklinde uzanırlar. Bu kolonlar dıştan içe doğru m.iliocostalis,m.longissimus ve m.spinalis tarafından oluşturulur.

36. Mm.transversospinales: Otokton    sırt kaslarının derin grubunu oluştu­ran bu kaslar, kısa kas demetlerinden oluşmuş küçük kaslardır. Mm.transversospinales içinde m.semispinalis, mm.nıultifidi ve mm.rotatores'ler yer alır.

VII. SOLUNUM KASLARI

Solunum eylemi esnasında birçok kas veya kas grubu rol oynar. Bu kaslar, so­luk alma (înspirasyon) sırasında göğüs kafesinin genişleyip diafragmanın aşağıya hareketine, soluk verme (Ekspirasyon) sırasında ise göğüs kafesinin daralması ile diafragmanın gevşeyip yükselmesine neden olurlar.

37. Diaphragma: Göğüs  ve karın boşluklarını ayıran bir kas olup.solunumun temel kası olarak kabul edilir.

B: Alt 6 kıkırdak kosta ve proc.xiphoideus'tan başlar.

S: Centrum tendineum.

F: Kasıldığında,merkezi tendon (Centrum tendineum) aşağıya iner ve kubbesi düzleşir. Böylece toraks hacmi ve vertikal uzunluğu artar(İnspirasyon kas i).

38. Mm.intercostales    externi :

B: 12.hariç,herbir kemik kaburganın alt kenarından başlar.

S: Alttaki kemik kaburganın üst kenarında sonlanır.

F: Kostaları kaldırarak toraksın tüm çaplarını artırır.(Irıspi- rasyon kast).

39. Mm.intercostales    intemi :

B: l.hariç,herbir kemik kaburganın üst kenarından başlar.

S: Bir üstteki kemik kaburganın alt kenarında sonlanır.

F: Güçlü ekspirasyon esnasında kaburgaları deprese eder.

40. Mm.scaleni : Üç kas bu başlık altında incelenir.

.M.scalenus anterior : C 3 - C 6'ların proc.transversus'larından başlar, l.kaburga'da sonlanır. 1.kaburgayı yukarı kaldırır.

.M.scalenus medius:Skalen kasların en büyüğü dür. Boyun omurları­nın proc.transversus’larından başlar, l.kaburga'da sonlanır. 1.kaburgayı yukarı kaldırır.

.M.scalenus posterior:Alt üç boyun omurundan başlar, 2.kaburgada sonlanır. 2.kaburgayı yukarı kaldırır.

VIII. KARIN DUVARINI DESTEKLEYEN KASLAR

Karın duvarı kasları, karın boşluğunda bulunan iç organları destekler ve korurlar. Bu kaslar, değişik yönlerde uzanarak ve tabakalar oluşturarak karın duvarını güçlendirirler.

Karın duvarı kaslarından m.obliquus externus abdominis.m.obliquus internus abdominis ve m.transversus abdominis anterolateral duvarda,m.rectus abdominis ve m.pyramidalis ön duvarda.m.qudratus lumborum ve m.psoas major.arka duvarda yer alır.

Karın davarı kasları :

41 .M.obliquus extemus abdominus :Üç geniş ve yassı karın kasının en büyüğü ve en yüzeyel olanıdır.

B: 5-12.kaburgaların dış yüzlerinden başlar.

S: öne ve aşağıya doğru uzanan kas lifleri crista iliaca ve linea alba’da sonlanır. Lig.inguinale (Poupart bağı)'yi oluşturur.

42. M.obliquus intemus abdominis: Orta konumda yer alır.

B.Crista iliaca.lig.inguinale ve fascia lumbodorsalis'e tutunarak başlar.

S:Son 3-4 kaburga.linea alba ve proc.xiphoideus'ta sonlanır.

43. M.transversus abdominis: Karın anterolateral duvarının en içte kalan ve en ince kasıdır.

B: Crista iliaca.lig.inguinale.son 6 kıkırdak kaburgaya tutunarak başlar.

S:Linea alba.proc.xiphoideus ve pubis'e tutunarak sonlanır.

44. M.rectus abdominis: Karın ön duvarının oluşumuna katılan, vertikal seyirli liflerden oluşmuş bir kastır.

B: Crista pubica ve symphysis pubica'dan başlar.

S: 5-7.kıkırdak kaburgalar ve proc.xiphoideus'ta sonlanır.

F: Omurga'ya fleksiyon.göğüs kafesine depressiyon.

45. M.quadratus lumborum :

B: Crista iliaca.lig.iliolumbalis.alt lumbal omurların proc.tıansversus'larına tutunarak başlar.

S: 12.kaburga ile üst lumbal omurların proc.transversus'larında sonlanır.

F: Unilateral (Tek taraflı) kasıldığında, gövde o tarafa bükülür. İnspirasvon kası ola­rak fonksiyon görür.

IX.PELVİK ÇIKIŞI KAPATAN KASLAR

Pelvik çıkışı kapatan kaslar.diaphragma pelvis ve diaphragma ürogenitale olmak üzere iki yapıyı oluştururlar. Bunlardan diafragma pelvis,pelvis taba­nında huni şeklinde bir muskuler yapı olarak konumlanmıştır. Diafragma pelvis.pelvis boşluğunda yer alan mesane, uterus, rektum vb.organları destekle­yerek prolapsus ve hernialarını engeller. Diafragma pelvis, m.levator ani (M.pubococygeus.m iliococcygeus ve m.puborectalis) ve m.coccpgeus tarafından oluştu­rulur. Diafragma ürogenitale, perine kasları olarak ta bilinen m.transversus pernei superficialis et profundus,m.sphincter urethrae.m.ischiocavernosus ve m.bulbospongiosus lar tarafından yapılır.

46. M.levator ani :

. M.pubococcygeus:

B: Pubis’ten başlar.

S: Coccyx.canalis analis, centrum tendineum perinei.lig.anococcygeum. F:Pelvisteki iç organları destekler. intraabdominal basıncı korumaya yardım eder .anüs için bir sifinkter ödevi görür.

. M.iliococcygeus:

B: Spina ischiadica'dan başlar.

S: Coccyx’te sonlanır.

F: M .pubococcygeus'la aynı.

. M.puborectalis:

B.Arcus pubicus'tan başlar.

S: Rectum etrafından dolanarak tekrar karşı tarat arcus pubicus’a tutunur.

F:Rectumu öne doğru çekerek fekal inkontinansı önleyen bir yapı olarak fonksiyon görür

47. M.cocygeus:

B:Spina ischiadica'dan başlar.

S:Koksiks ve beşinci sakral omurda sonlanır.

48. M.transversus perinei superficialis:

B: Tuber ischiadica'dan başlar.

S: Centrum tendineum perinei'de sonlanır.

F: Perine stabilizasyonuna katkı yapar.

49. M.transversus perinei profundus:

B: Rarnus ossis ischii.

S: Centrum tendineum perinei.

F:Perine stabilizasyonuna katkı yapar.

50. M.ischiocavcrnosus:

B: Tuber ischiadicum ve ramus ischio-pubicus.

S: Erkekte corpus cavernosurn penis.kadında clitoris.

F: Penisin (Kadında clitoris) ereksiyonuna katkıda bulunur.

51. M.bulbospongiösus:

B: Centrum tendineum perinei.

S: F.rkekte penis.kadında klitoris ve arcus pubicus.

F: Erkekte.bulbus penis bölümündeki idrar veya ejekulat'm atılmasını sağlar.Kadında vagina girişinde sifinkterik fonksiyon sağlar.

X. OMUZ KEMERİNİ HAREKET ETTİREN KASLAR

Omuz kemerinde. stcrnoklauikuler. akromioklauikuler ve scapulotorasik (Gerçek eklem değildir) eklemler vardır. Bu eklemlerin stabilizasyonu ve hareketleri m.trapezius, m.levator scapulae, mm. rhomboidei, m.serratus anterior, m.pectoralis major et minor,m.lattissimus dorsi ve m.subelavius tarafından sağlanır.

52. M.trapezius :

B:Os occipitale.lig.nuchae.C 7-T 12 omurların proc.spinosusları.

S: Clavicula.acromion, spina scapulae'de sonlanır.

F:Scapula ya elevasyon, retraksiyon ve rotasyon yaptırır.

53. M.levator scapulae:

B: ilk 4 boyun omurunun proc.transversus'larından başlar.

S: Scapula'nın iç kenarı ve üst köşesinde sonlanır.

F: Scapula'yı yukarıya çeker ve boynu dışyana büker.

54. Mm.rhomboidei      :İki kastır.(M.rhomboidus major et minor).

B: Lig.nuchae.C 7 - T 5 omurlarının proc.spinosus'ları.

S: Scapula'nın içyan kenarı.

F: Scapula'yı yukarıya ve içyana çeker.

55. M.serratus  anterior:

B: llk 8 kaburganın orta bölümlerinden başlar.

S: Scapula'nın içyan kenarında sonlanır.

F: Scapula'yı öne çeker. Scapula sabit kaldığında kaburgaları kaldırarak inspirasyona yardım eder.

56. M.pectoralis major:

B: Clavicula’nın içyan bölümü, sternum ve 1-6.kaburgalar.

S: Crista tuberculi majoris.

F: Kola adduksiyon ve içe rotasyon yaptırır.

57. M.pectoralis minor:

B: 2-5.kaburgaların ön yüzleri.

S: Proc.coracoideus.

F: Scapula'ya protraksiyon ve depressiyon hareketi yaptırır.

58. M.lattissimus dorsi:

B: Son 6 torakal omurun proc.spinosus'ları.fascia thoracolumbalis.crista iliaca ve 7-12.kaburgalar.

S: Crista tuberculi minoris.

F: Scapula'yı aşağıya ve arkaya çeker, kola adduksivon ve iç rotasyon yaptırır.

59. M.subclavius:

B: l. kaburga.

S: Clavicula.

F: Clavicula'yı sternoklavicuier ekleme doğru çeker.

XI. KOLU HAREKET ETTİREN KASLAR

Kolu hareket ettiren kaslar omuz eklemi (Art.humeri) etrafında bulunurlar. Bu kaslar, omuz ekleminin stabilizasyonu yanında fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyon- adduksiyon,medial ve lateral rotasyon hareketlerini oluştururlar. SİTS veya ROTATOR CUFF kasları olarak ta adlandırılan m.supraspinatus. m.infraspi- natus.m.teres minor ve m.subscapularis özellikle eklem stabilizasyonunda rol oynarlar.

M.pectoralis major (Klavikuler baş).m.deltoideus (Klavikuler parçası), m.coracobrachialis ve m.biceps brachii fleksiyon. m.Iattissimus dorsi.m.teres major,  m.deltoideus (Spinoz bölüm) ve m.triceps brachii (Uzun başı) ekstensiyon. m.supraspinatus ve m.deltoideus (Akromial bölüm) abduksiyon, m.pectoralis major. m.lattissimus dorsi.m.teres major. m.coracobrachialis ve m.triceps brachii (Uzun başı) adduksiyon. m.infraspinatus.m.teres minor ve m.deltoideus (Spi­noz bölüm) lateral rotasyon, m.pectoralis major (Klavikuler ve sternal baş),m.teres major. m.lattissimus dorsi. m.subscapularis ve m.deltoideus (Klavikuler bölüm) medial rotasyon hareketi yaptırırlar.

60.M.supraspinatus :

B: Fossa supraspinatııs.

S: Tuberculum majus humeri.

F: Art.humeri'de stabilizasyon.kola abduksiyon.

61. M.infraspinatus:

B: Fossa infraspinatus.

S: Tuberculum majus humeri.

F: Art.humeri stabilizasvonu.kola lateral rotasyon.

62. M.teres minor:

B:Scapula'nın dış kenarının alt bölümü.

S:Tuberculum majus humeri.

F:M.infraspinatus'la aynı.

63. M.subscapularis:

B: Fossa subscapularis.

S-.Tuberculum minus humeri.

 F:Stabilizasyon + medial rotasyon.

64.M.teres major:

B:Scapula'nın alt köşesi.

S:Crista tuberculi minoris.

F: Adduksiyon,ekstensiyon ve rotasyon.

65. M.deltoideus:

B: Klavikula'nın dışyan bölümü, akromion ve spina skapula.

S: Tuberositas deltoidea.

F: Klavikuler bölüm:fleksiyon.medial rotasyon. Akromial bölünvAbduksiyon. Spinoz bölüm:Ekstansiyon ve lateral rotasyon.

66.M.pectoralis major:

B: Klavikula,sternum ve 1-6.kaburgalar.

S:Crista tuberculi majoris.

F: Fleksiyon, adduksiyon, medial rotasyon.

67. M.Iattissimus dorsi:

B: Alt torakal,lumbal ve sakral omurların proc.spinosuslari .crista iliaca ,7-12. kaburgalar.

S: Crista tuberculi minoris.

F:Kola ekstensiyon,adduksiyon ve medial rotasyon.

68. M.COracobrachialis: Proc.coracoidustan humerus cismine uzanır.Flex +adduc.yaptırır.

XII. ÖNKOL ve BİLEĞİ HAREKET ETTİREN KASLAR

Kol ve önkolda yeralıp, birçoğu ele ulaşan kaslar önkol ve bileğin hare­ketlerini sağlarlar. Bu kaslar, kol ve önkol'da ön ve arka iki gurup oluştururlar. Önkoldaki ön grup kaslar (M.flex.carpi radialis. m.palmaris longus. m.flex.- carpi ulnaris. m.flex.digit.superficial et profundus. m.pronator teres vb.)fleksor ve pronator, arka grup kaslar (M.ext.carpi ulnaris. m.ext.digitorum. m.brachioradialis vb.) ise ekstensor ne supinator etkili kaslardır. On grup kasların yüzeyel yerleşimli olanları ortak fleksor başlangıçtan (Epicondylus medialis'ten), arka grup kasların yüzeyel yerleşimli olanları da ortak ekstensor başlangıçtan (Epicondylus lateralisten) başlarlar. Fleksor ve ekstensor kasların tendonları el bilek Eklemini geçerek metakarpal ve el parmak kemiklerinin tabanlarında sonlanırlar.Pronator ve supinator kaslar ise radius'ta sonlanırlar.

69. M.biceps brachii: Kolun ön bölümünde ver alan iki başlı, fusiform bir kastır.

.Caput breve : Proc coracoideustan başlar.

.Caput longum: Tub.supraglenoidale’den başlar.

S: İki baş ortak bir gövdede birleşirler. Gövde, bir tendonla tuberositas radii de sonlanır.

F: Önkola fleksiyon ve supinasyon yaptırır.

70. M.brachialis:

B: Hunıems'un ön yüzü.

S: Tub.ulnae ve proc.coronoideus ulnae.

F: Önkola fleksiyon yaptırır.

71. M.triceps     brachii: Kolun arka bölümünde bulunan 3 başlı bir kastır.

. Caput longum :Tub.infragienoidale'den başlar.

. Caput laterale-.Sulcus n.radialis'in üzerinde kalan humerııs bölümünden başlat.

. Caput mediale.Sulcus n.radialis'in aşağısında kalan humerus bölümünden başlar

S:Ortak bir tendonla Olecranon ulnaede sonlanır.

F: Önkola ekstensiyon yaptırır.

72. M.supinator:

B: Epicondylus lateralis ve ulna'dan başlar.

S: Radius'un dışvan yüzünde sonlanır.

F: Önkola supinasyon yaptırır.

73. M.pronator teres :

B:Epicond.medialis ve proc.coronoideus ulnae.

S:Radius'un orta bölümünün dışyan yüzü.

F:Onkola fleksiyon ve pronasyon.

74. M.flexor carpi radialis:

B:Epicondylus medialis.

S: II.ve III.metakarpların hasisleri.

F:Önkola fleksiyon ve pronasyon, el bileğinde fleksiyon

75. M.palmaris longus:

B: Epicondvlus medialis.

S: Aponeurosis palmaris

F: Bilekte fleksiyon.

76. M.flexor carpi ulnaris:

B: Epicondylus medialis ve olecranon ulnae.

S: Os pisiforme.os hamatum ve V.metakarp bazisi.

F: Bilekte fleksivon ve ulnar abduksiyon.

77. M.brachioradialis:

B: Crista supracondylaris lateralis.

S: Radius'un alt ucunun lateral yüzü.

F: Önkola fleksiyon.

78. M.extensor carpi radialis longus ve brevis :

B:Her iki kas ortak olarak epicondylus lateralisten başlar.

S: Longus II., brevis III.metakarpın bazisinde sonlanır.

F:Bilekte ekstensiyon ve abduksiyon.

79. M.extensor digitorum:

B: Epicondylus lateralis.

S: II-V.parmakların dorsal aponörozu.

F: Bilekte ve parmaklarda ekstensiyon.

80. M.extensor carpi ulnaris :

B: Epicondylus lateralis ve ulna.

S: V.metakarpın bazisi.

F: Bilekte ekstensiyon ve abduksiyon.

81. M.extensor  indicis:

B: UIna'nın 1/3 alt bölümünün arka yüzü.

S: II.parmağın dorsal aponörozu.

F: II.parmağa ekstensiyon.

XIII. EL PARMAKLARINI HAREKET ETTİREN KASLAR

El parmaklarının hareketleri, önkoldan gelerek ele ulaşan kaslar ile el'in kendine özgü kasları tarafından sağlanır. EI parmaklarının hareketleri, başparmak (Pollex)'in ve diğer parmakların hareketleri olmak üzere iki gruba ayrılarak incelenir.

a.Başparmak hareketleri ve bunları yaptıran kaslar:

Başparmakta, karpomctakarpea pollicis (Sellar.saddle joint), metakarpofalengeal ve interfalengeal (İkisi de ginglimus) olmak üzere üç eklem vardır. Karpometakarpea pollicis. fleksiyon-ekstensiyon. abduksiyon-adduksi- yon, oppozisyon ve repozisyon , diğerleri fleksiyon-ekstensiyon hareketleri yapabilir.

KARPOMETAKARPEA POLLİSİS'İN HAREKETLERİ:

Fleksiyon: M.flex.pollicis bıevis

Ekstensiyon: M.ext.pollicis longus et brews

Adduksivon: M.adductor pollicis

Oppozisyon:M.opponens pollicis

Repozisyon:M.abductor pollicis longus.m.ext.pollicis longus et brevis.

METAKARPOFALENGEAL ve İNTERFALENGEAL EKLEMLERİN HAREKETLERİ:

Fleksiyon: M.flexor pollcis longus ve m.flexor pollicis brevis.

Ekstensivon: M.extensor pollicis longus. m.extensor pollicis brevis.

DİĞER PARMAKLARIN HAREKETLERİ :

Herbir parmakta, metakarpofalengeal (MP), proksimal interfalengeal (PİP) ve distal interfalengeal (DİP) olmak üzere üç eklem vardır.

.Metakarpofalengeal eklemler (MP):

Fleksiyon: 7 Mm.interossei

4 Mm.lumbricales

Ekstensiyon:M.ext. digitomm.m.ext.indicis.m.ext.digiti minimi.

Abduksiyon: 4 Mm.interossei dorsales Adduksiyori: 3 Mm.interossei palmares.

.Proksimal interfalengeal eklemler (PİP):

Fleksiyon : M. flex.digit, superficialis, m.flex.digit. profundus. (Yardımcı)

Ekstensiyon: M.ext.digitorum,m.ext.indicis,m.ext.digiti minimi.

.Distal interfalengeal eklemler:

Fleksiyon: M.flex, digitorum profundus.

 Ekstensiyon: M.ext.digitorum'un katkıları ile mm.lumbricales et mm.interossei'lerle sağlanır.

XIV.UYLUĞUN HAREKETLERİ ve bunları sağlayan kaslar.

Uyluk, kalça eklemi (Art.coxae) sayesinde fleksiyon-ekstensiyon, abduksiyon- adduksiyon, medial-lateral rotasyon ve sirkumdüksiyon hareketleri yapabilir. Bu hareketler, kalça eklemi etrafında yerleşmiş güçlü kaslar ile sağlanır.

.Fleksiyon: M.iliopsoas.rn.rectus femoris.m.sartorius.m.pectineus.

.Ekstensiyon: M.gluteus maximus.m.biceps femoris.m.semitendino sus.m.semimembranosus.

.Abduksiyon: M.gluteus medius et minimus.m.tensor fascia latae.m.piriformis.

.Adduksiyon: M.adductor magnus.longus.brevis.m.pectineus.m.gracilis.

82. M.iliopsoas: Farklı adlarla anılan iki başa sahiptir.

. M.psoas major: Lumbal omurlardan başlar.

. M.iliacus: Fossa iliaca'dan başlar.

S: Trochanter minor'da sonlanır.

F: Uyluğa fleksiyon.

83. M.rectus femoris: M.quadriceps femoris'in bir bölümüdür.

B: Spina iiiaca anterior inferior.

S: Patella.lig.patellae yolu ile tuberositas tibiae.

F: Uyluğa fleksiyon yaptırır.

84.M.sartorius:

B: Spina iliaca anterior inferior.

S: Condylus medialis tibiae

F: Uyluğa fleksiyon, abduksiyon ve lateral rotasyon

85. M.pectineus:

B. Ramus superior ossis pubis.

S: Linea pectinea

F: Uyluğa fleksiyon ve adduksiyon.

86. M.adductor longus:

B: Corpus ossis pubis

S: Linea aspera'nm orta 1/3'ü

F:Uyluğa adduksiyon ve fleksiyon.

87.M.adductor brevis:

B: Corpus et ramus inferior ossis pubis.

S: Linea aspera’nın proksimal bölümü.

F: Uyluğa adduksiyon ve fleksiyona katkı yapar.

88. M.adductor magnus:

B: Ramus inferior ossis pubis ve tub.ischiadicum.

S:Linea aspera’nm distal bölümü ve tub.adduc.

F: Uyluğa adduksiyon ve fleksiyona katkı yapar.

89.M.gracilis:

B: Ramus inferior et corpus ossis pubis.

S: Tibia'nın proksimal bölümünün içyan yüzü.

F:Uyluğa adduksiyon.

90. M.tensor fasciae latae: B:Crista iliaca.spina iliaca anterior superior.

S:Trac.iliotibialis yolu ile condylus lateralis tibiae. F:Uyluğa abdııksiyon,fleksiyon ve medial rotasyon.

91. M.gluteus maximus

B: Os ilium'un dış yüzü. sacrum ve coccyx.

S: Trac.iliotibialis ve tuberositas glutea.

F: Uyluğa ekstensiyon ve lateral rotasyon.

92.M.gluteus medius:

B: Ala ossis ilii'nin dış yüzü.

S: Trochanter major.

F: Uyluğa abduksiyon ve medial rotasyon.

93. M.gluteus minimus: M.gluteus medius ile aynı özelliklere sahiptir.

94. M.biceps femoris: İki başlı bir kastır.

.Caput longum.:Tuber ischiadicum'dan başlar.

.Caput brene : Linea aspera ve septum intermusculare'den başlar.

S:Kas ortak bir tendonla caput fibulae ve condylus lateralis tibiae'de sonlanır.

F: Uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon ve lateral rotasyon

95. M.semitendinosus:

B: Tuber ischiadicurn.

S:Tibia'nın proksirnal bölümünün içvan yüzü.

F: Uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon ve medial rotasyon.

96. M.semimembranosus:       

B:Tuber ischiadicurn

S:Condylus rııedialis tibiae.

F:M.semitendinosus'la aynı.

XV BACAK VE AYAĞI HAREKET ETTİREN KASLAR

Uylukta bulunan ve art.genus’u aşarak bacak kemiklerine tutunan .kaslar bacağı, bacakta bulunan ve art.taiocruralis'i aşarak ayak kemiklerine ulaşan kaslar da ayağı hareket ettirirler.

97. M.quadriceps femoris: 4 başlı bir kastır.

.M.rectus femoris : Spina iliaca anterior inferior'dan başlar.

.M. vastus lateralis: Trochanter major ve linea aspera'dan başlar.

.M. vastus infemıedius: Femur'un ön yüzünden başlar.

.M. vastus medialis: Linea aspeıa ve crista supracondylaris medialisten başlar

S:Patella ve lig.patellae yolu ile tuberositas tibiae’de sonlanır.

F:Art.genus'ta bacağa ekstensivon yaptırır.

98. M.biceps femoris: İki başlı bir kas olup, caput longum'u tuber ischiadicum’dan, caput breve'si linea aspera dan başlar.

S:Caput fibulae ve condylus lateralis tibiae.

F:Bacağa fleksiyon ve madial rotasyon yaptırır.

99. M.semitendinosus:

B:Tuber ischiadicurn.

S:Tibianın üst bölümünün içyan yüzü.

F:Bacağa fleksiyon ve medial rotasyon yaptırır.

100. M.semimembranosus: M.semitendinosus'la  aynı yerden başlar. Condyhıs medialis tibiae'de sonlamı .Fonksiyonu m.semitendinosus'la aynıdır.

•M.biceps femoris.m semitendinosus ve m.semimembranosus HAMSTRING KASLAR olarak adlandırılır.

101. M.triceps  surae Baldır kitlesini yaratan esas kas olup üç başı vardır.

.M.gastrocnemius: M triceps suıae'nin yüzeyel bölümü olup iki başı vardır. Caput latcralc'sı condylus lateıalisten.capuf mcdialcsı condylııs medialisten başlar.

.M.soleus : Caput fibulae.tibia'nın içyan kenarı ve arka yüzdeki linea musculi solei'den başlar.

S:Ortak bir kirişle (Tcndo calcanei-Achilles) tuber calcanei'ye tutunur .

F: Bacağa fleksivon, ayağa plantar fleksiyon paptırır.

Kaynak: Prof.Dr. Mehmet Yıldırım