Tarla Domatesi Nedir?

Tomato:

Salça, ketçap vb işlenmiş gıdanın başlıca kaynağı tarla domatesidir.

**

Domates, patlıcangiller (Solanaceae) ailesindendir. Gövdesi sert otsu, yaprakları tüylüdür. Gövde tipine göre nispeten bodur tarla domatesi, asma benzeri sera domatesleri ve ağaç benzeri türleri bulunmaktadır. 

İtalyanlarca geliştirilen domates ağacı

Önemli bir umami kaynağıdır; acı, tatlı, ekşi, tuzlu dışında kalan beşinci tat umami olarak isimlendirilir. Tarla domatesinin tüketiciler tarafından daha lezzetli bulunması, içerdiği L glutamat oranının daha yüksek olması ile alakalıdır.

Not: Glutamat tuzları gıda sektörünün başlıca tatlandırıcılarından birisidir.

Yüzde 94 sudan oluşan domatesin 100 gramında 2.6 gram şeker, 1.2 gram lif, 0.2 gram yağ, 0,9 gram protein, çoğunluğu suda eriyen vitaminler ve  mikrogram seviyesinde likopen bulunmaktadır.

En çok domates üreten ülkeler

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2020 verilerine göre en çok domates üreten ülkelerin üretimleri milyon ton olarak şöyle sıralanmaktadır:

Çin 64,8

Hindistan 20,6

Türkiye 13,2

ABD 12,2

Mısır 6,7

İran 5,8

Domates yetiştiriciliği

Domates sıcak ve ılıman iklim sebzesidir. Yetiştirme devrelerinde ısı sıfırın altına (-2,-3 ºC’ye) düştüğünde bitki tamamen ölür. Fidelerin tarlaya dikilmesinde ilkbahar geç donlarının bitmesi gerekir.

Açık tarla domates yetiştiriciliğinde kaliteli ürün elde etmek için koltuk alma ve uç alma biçiminde budama uygulamaları yapılmaktadır.

Meyveler ceviz iriliğini alıncaya kadar gerekmedikçe sulama yapılmaz, daha sonraki devrede, yağışlı bölgelerde 2-3, kurak bölgelerde 4-5 kez sulama yapılmaktadır. Dekara 4-12 ton ürün alınabilmektedir. 

Tarlada yetiştirilen domateslerde tohum ekiminden hasada kadar 80-100 gün, fide dikiminden hasada kadar 60-80 günlük bir zaman gerekmektedir.

Kaliteli meyvenin, yuvarlak ve düzgün şekilli, uygun büyüklükte (kgda 6-8 meyve) ve yeşil kalan kısımlarının bulunmaması gerekmektedir.

Türkiye’de domates yetiştiriciliği 1900’lü yıllarda ilk olarak Adana’da başlamıştır.

İklim değişimi ve domates

Son günlerde yayınlanan bilimsel bir araştırma, küresel ısınmanın domateste %10 varan verim kaybına neden olabileceğini göstermiştir. Bu durumda ekim alanlarının yerkürenin kuzeyine kayması beklenmektedir ancak başta İtalya olmak üzere yoğun biçimde domates işleyen tesislerin akıbeti soru işareti taşıyor. Tesislerin ekim alanlarına yakın olması gereği ilerisi için başka bir soruna işaret etmektedir.       

KAYNAK

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Tomato

2.https://adana.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SUBELER/bitkisel_uretim_ve_bitki_sagligi_sube_mudurlugu/sebze_yetistiriciligi_ve_mucadelesi/Domates.pdf

3. İklim değişikliği ketçapınız için geliyor (phys.org)